نور و گرما خورشید جزو مهم‌ترین مواردی هستند که در رشد گیاهان تاثیر دارند، اما گاهی به دلیل تغییر فصل یا مکان قرارگیری گیاه، امکان دسترسی به نور و گرما خورشید وجود ندارد. از آنجایی که تاکنون علم و فناوری بسیاری از مشکلات بشر را برطرف کرده است، مشکل نبود نور خورشید نیز به کمک انواع لامپ رشد گیاه رفع شده است. خرید لامپ رشد گیاه نیاز به داشتن یک سری اطلاعات اولیه دارد، زیرا ممکن است به دلیل اطلاعات اشتباه کاملاً خرید اشتباهی داشته باشیم. در “راهنمای خرید لامپ رشد گیاه” تمامی فوت‌وفن‌های آن را بررسی می‌کنیم.
اما چرا چراغهای رشد گیاه؟ خانه‌های آپارتمانی دسترسی قابل توجهی به نور خورشید ندارند، به همین دلیل افراد در آپارتمان نمی‌توانند بسیاری از گیاهان را نگهداری کنند یا این که گیاهان به دلیل عدم دریافت نور و خورشید زرد یا خشک می‌شوند. معمولا استفاده از چراغ رشد گیاه مناسب افرادی است که به نگهداری گیاهان در داخل منزل علاقه‌مند هستند. زیرا با استفاده از این چراغ‌ها نیاز گیاه به نور با استفاده از نور مصنوعی تامین می‌گردد. نکته مهمی که درباره این چراغ‌ها وجود دارد این است که ضرر و زیانی برای سلامتی انسان‌ها ندارند.
لامپ رشد گیاه چیست؟
لامپ رشد گیاه یکی از انواع لامپ‌ها و نوعی منبع نور مصنوعی بوده، که از آن برای فتوسنتز و تحریک کردن رشد گیاهان استفاده می‌شود. این مدل از لامپ‌ها معمولا نور خورشید را شبیه‌سازی می‌کنند تا نوری که گیاه برای رشد کردن احتیاج دارد، فراهم کنند.
گاهی برخی از افراد تصور می‌کنند که با قرار دادن گل و گیاهان در زیر چراغهای معمولی می‌توانند به فرایند رشد کمک کنند، باید گفت چنین کاری کاملا اشتباه است و چراغهای معمولی به هیچ وجه برای گل و گیاهان مناسب نیستند. به عبارتی قرار دادن گیاه در معرض نور چراغهای معمولی اثر عکس داشته و موجب زرد و پژمرده شدن آن می‌گردد.
چرا باید از لامپ رشد گیاه استفاده کنیم؟
سبک جدید طراحی ساختمان‌ها و به عبارتی گسترش زندگی آپارتمانی، سبب کاهش تابش نور خورشید در خانه‌ها شده است. این مسئله نگهداری گیاهان را برای علاقه‌مندان به پرورش گل و گیاه در منزل کمی دشوار کرده است. همچنین با توجه به افزایش جمعیت نیاز به انواع میوه‌ها و سبزیجات در تمامی فصول سال افزایش پیدا کرده است.
از آنجایی که همواره علم و فناوری می‌کوشد، تا مشکلات بشر را برطرف نماید و زندگی را برای وی آسان کند، چراغهای مخصوص رشد گیاه که در مطلب راهنمای کامل خرید لامپ رشد گیاه به معرفی آن‌ها پرداختیم، جایگزین نور خورشید هستند. از این لامپ‌ها در مدل‌ها و سایزهای مختلف وجود دارد که از سایز کوچک آن‌ها در منازل و از سایز بزرگ آن در گلخانه‌های کشت میوه و سبزیجات می‌توان استفاده نمود.
تفاوت های لامپ ال ای دی رشد گیاه و لامپ ال ای دی معمولی
در ادامه تفاوت‌های مهم این دو نوع لامپ را لیست کرده‌ایم:
- اولین تفاوت چراغهای LED معمولی با چراغهای رشد گیاه نحوه عملکرد آن‌ها است. معمولا از چراغهای LED برای روشن کردن فضا استفاده می‌شود، اما کار اصلی چراغهای رشد گیاه تامین نور مورد نیاز گیاهان است.
- لامپ LED معمولا تنوع رنگ بالایی دارد، اما لامپ‌های رشد گیاه در رنگ‌های بنفش و سفید تولید می‌گردد.
- نحوه ساخت لامپ‌های ال ای دی با رشد گیاه نیز متفاوت است، زیرا طیف نوری و گرمایی چراغهای رشد را به گونه‌ای می‌سازند تا بتوانند نور مورد نیاز گیاهان را تامین نمایند.
- قیمت مورد دیگری است که این دو نوع لامپ با یکدیگر تفاوت دارند، معمولا قیمت لامپ رشد گیاه به دلیل فناوری ساخت خاصی که دارد گران‌تر از لامپ‌های معمولی و ال‌ای دی است.
کاربردهای لامپ رشد گیاه
دلیل اصلی رنگ پریدگی و از بین رفتن شادابی برخی گیاهان داخل منزل، نرسیدن نور کافی به آن‌ها است. چراغ رشد گیاه بهترین منبع نور مصنوعی برای رشد و حفظ طراوت گیاهانی بوده که امکان دریافت نور طبیعی خورشید را ندارند. همچنین در مواردی می‌توان از این چراغ‌ها به عنوان مکمل نیز استفاده کرد، یعنی اگر گیاهی که پشت پنجره خانه یا گلخانه از نور کافی برخوردار نیست برای تامین نور آن می‌توان از این چراغ‌ها استفاده کرد.
طیف نوری این نوع از چراغ‌ها، تقریبا مشابه نور خورشید بوده و دارای توان‌های متفاوت، تا گیاه متناسب با نیاز خود نور دریافت نماید. فاصله قرار گیری لامپ با گیاه باید با توجه به توان لامپ در نظر گرفته شود. مثلا لامپ‌های کم توان باید حدود 40 تا 60 سانتی‌متر و لامپ‌های توان بالا حدود 80 تا 120 سانتی‌متر از گیاه فاصله داشته باشند. لامپ‌های رشد گیاه از نظر شکل ظاهری و نوع نصب در انواع مختلف آویز، مهتابی، چراغ دیواری، پروژکتور و وال واشر و… در بازار موجود هستند.
انواع چراغ رشد گیاه
چراغهای رشد گیاه معمولا بر اساس مشخصات فنی و ساختاری که دارند به انواع مختلف تقسیم می‌شوند. در ادامه به پرمصرف‌ترین انواع این لامپ‌ها که در بازار موجود است اشاره کرده و توضیحات کاملی را نیز درباره هر یک بیان کردیم. سپس انواع چراغ رشد گیاه را بر اساس طراحی و ساختار ظاهری بررسی کرده‌ایم.
پرطرفدارترین لامپ‌های رشد گیاه
با توجه به شرایطی که باید برای رشد گیاهان مهیا کرد؛ ازجمله، طیف نوری که برای رشد نیاز دارند، عمل فتوسنتز گیاهان، میزان نور و…، لامپ‌های تعبیه شده در چراغهای رشد گیاه دارای تنوع هستند. برای این‌که بتوانید بهترین لامپ و چراغ رشد گیاه را خریداری کنید، باید انواع آن را بشناسید. سپس می‌توانید با توجه به شرایط گیاهان لامپ مناسب آن را خریداری کنید.
1- چراغ رشد گیاه LED
چراغهای LED مخصوص رشد گیاه طرفداران زیادی دارند، زیرا ضرر و زیانی برای سلامت انسان‌ها و گیاهان ندارند. همچنین علاوه بر کم مصرف بودن طول عمر زیادی دارند، لذا حدود 25 هزار ساعت می‌توان از این لامپ‌ها استفاده کرد. از نظر ظاهری بیشتر به شکل پروژکتور های ال ای دی، وال واشر ال ای دی و صفحه های فول اسپکتروم ال ای دی هستند.
در مورد ساختار لامپ‌های ال ای دی باید گفت که دارای دیود‌هایی هستند که نور را ساطع می‌کنند. لامپ LED رشد گیاه قادر است نورهایی با طول موج بین 380 تا 840 را تولید کرده و مسئله کمبود نور گیاهان را در فصل زمستان یا در محیط‌های سر پوشیده برطرف سازد.
مزایا لامپ‌های LED
- طیف نوری آن‌ها بسیار شبیه طیف نور طبیعی خورشید است.
- انرژی مصرفی کمتری دارد.
- دارای نوردهی و پراکندگی نور بالا است.
- عمق نفوذ نور بیشتری نسبت سایر لامپ‌ها دارد.
- دارای طراحی و شکل‌های بسیار متنوع است.
- در مکان‌های مختلف مثل گروباکس، اتاق کشت گیاه، گلخانه‌های خانگی و چادرهای رشد گیاه قابل نصب است.
- نصب لامپ های LED رشد گیاه بسیار راحت بوده و به آسانی بر روی استند پایه کلیپسی نصب می‌شود تا به کمک این استند بتوان ارتفاع و زاویه تابش نور را تنظیم نمود.
- دارای رنگ‌بندی‌های مختلف مانند آبی رویال، آبی معمولی، سفید کلوین دار، سفید یخی و UV و همچنین طیف رنگی قرمز و زرد هستند.
- راه اندازی و استفاده از لامپ‌های LED مخصوص رشد گیاه بسیار ساده است و فقط کافیست که به برق متصل شوند و نیازی به رابط یا مبدل ندارند.
2- چراغ رشد گیاه HID
چراغ و لامپ بخار سدیم در واقع نوعی چراغ تخلیه گازی بوده که برای تامین نور گیاهان مورد استفاده قرار می‌گیرد. نحوه عملکرد لامپ‌های HID یا همان لامپ‌های تخلیه گازی به این صورت است که داخل لامپ از گازهای خنثی پر شده و با گذر الکترون‌ها از داخل گازها نور تولید می‌شود. لامپ‌های HID بر اساس فشار گاز داخل لامپ به دو نوع لامپ کم فشار و پرفشار تقسیم می‌شوند. که هر یک از این دو نوع نیز خود شامل چند نوع لامپ مختلف هستند. به عنوان مثال لامپ‌های فلورسنت و سدیم کم فشار در دسته لامپ‌های تخلیه گازی کم فشار و لامپ‌های بخار جیوه، بخار سدیم (HPS) و متال هالید (MH) جزو لامپ‌های پرفشار هستند.
3- لامپ رشد گیاه HPS
در میان انواع لامپ‌های تخلیه گازی، لامپ‌های HPS یا همان بخار سدیم پرفشار، برای رشد گیاه بسیار مناسب هستند، زیرا نور گرم و نارنجی این لامپ‌ها تداعی کننده نور و گرمای خورشید هنگام عصر است. دمای نوری لامپ‌های HPS بین 2200 تا 3000 بوده و میزان نوردهی آن چیزی حدود 65 تا 115 لومن است، به همین دلیل اکثرا زمانی که گیاه در مرحله ثمردهی است از آن استفاده می‌شود.
ویژگی‌های لامپ‌های HPS
- دارای طراحی منحصر بفرد به منظور بالا بردن طیف جذب فتوسنتز
- قابل استفاده در محیط‌های مرطوب
- با‌‌دوام در برابر ضربه و خوردگی
- تسریع در فرآیند شکوفه‌دهی
4- چراغ رشد گیاه فلورسنت
چراغ‌ها یا لامپ‌های فلورسنت یک لامپ محبوب دیگر است که در راهنمای خرید لامپ رشد گیاه بررسی می‌کنیم. این لامپ در واقع همان لامپ‌های مهتابی هستند، که در اکثر خانه‌ها وجود دارند. نحوه کارکرد این لامپ‌ها به این صورت است که ولتاژ اعمال شده باعث گرم شدن گاز داخل لامپ و تبخیر جیوه می‌گردد. لامپ فلورسنت از بخش‌های مختلفی تشکیل شده و هر یک از آن‌ها وظایفی را برعهده دارند:
- استارت: براری جریان الکتریکی پس از وصل کردن کلید
- بالاست: تنظیم و اعمال ولتاژ
- الکترود (کاتد): ارسال الکترون
- گاز لوله: شامل چهار نوع ماده جیوه، آرگون، نئون و کریپتون
- فلورسنت: تبدیل اشعه فرابنفش به نور مرئی
به طور کلی لامپ‌های فلورسنت می‌توانند بخشی از نور مورد نیاز گیاه را تامین نمایند، اما به دلیل وجود اشعه فرابنفش مضرات و زیان‌هایی نیز برای گیاهان دارند. قیمت مناسب و نصب آسان تنها دلیل‌های توجیه کننده استفاده از این نوع لامپ‌ها هستند. امروزه لامپ‌های ال ای دی مخصوص رشد جایگزین لامپ‌های فلورسنت شده‌اند.
انواع چراغهای رشد گیاه از نظر طراحی
چراغهای رشد گیاه از نظر ساختار و طراحی در انواع زیر تولید می‌شود که با توجه به نیاز گیاهانی که دارید و متراژ و مساحت محیط می‌توانید یکی از آن‌ها را خریداری کنید.
لامپ رشد گیاه
شبیه به لامپ‌های معمولی است اما از نظر طیف نوری با لامپ‌های معمولی فرق دارد. در رنگ‌های متنوع در بازار یافت می‌شود و معمولا برای گلخانه‌های مربع شکل کاربرد دارد.
وال واشر رشد گیاه
لامپ‌های رشد گیاه به‌صورت خطی در کنار یکدیگر قرار داده می‌شوند و به آن وال واشر رشد گیاه می‌گویند. برای نورپردازی به گیاهانی که در یک خط کنار یکدیگر قرار دارند، این نوع چراغ کاربردی‌تر است.
پروژکتور رشد گیاه
در پروژکتورهای رشد گیاه تعداد زیادی لامپ در یک قاب کنار یکدیگر قرار می‌گیرند. برای خرید پروژکتور رشد گیاه مناسب، متراژ محل قرار گیری گیاهان و تعداد آن‌ها اهمیت دارد.
ریسه رشد گیاه
اگر کمبود فضا دارید و به پرورش گیاهان نیز علاقه‌مند هستید، ریسه رشد گیاه می‌تواند مشکل شما برای نورپردازی گیاهان را حل کند. این ریسه‌ها فضای کمی را اشغال می‌کنند و مانند دیگر چراغهای رشد گیاه عمل می‌کند.
نکات مهم در خرید لامپ رشد گیاه
در هنگام خرید لوازم الکترونیکی باید دقت فراوانی داشت، زیرا در صورت سهل انگاری ممکن است این لوازم حوادث غیر جبرانی مانند آتش‌سوزی‌های وسیع را رقم بزنند. قبل از هر چیزی باید خاطر نشان کرد باتوجه به خطرات جبران ناپذیری که در خرید نادرست لامپ رشد گیاه وجود دارد، برای خرید حتما باید به فروشگاه‌های لوازم الکترونیکی که دارای مجوز هستند مراجعه کرد.
همچنین در صورت خرید اینترنتی از صحت و درستی سایت مورد نظر اطمینان حاصل پیدا کرد. انواع لامپ رشد گیاه مورد نظر را از سایت آرتا الکتریک می‌توانید سفارش دهید. در این بخش به نکات مهم در خرید لامپ رشد گیاه که باید به آن‌ها دقت فراوانی داشت اشاره شده است.
1- نوع لامپ و کارکرد آن
همانطور که پیش‌تر به این موضوع اشاره کردیم، لامپ رشد گیاه انواع مختلفی دارد که هرکدام از ویژگی‌های منحصربه‌فردی برخودار هستند. ظاهری متفاوت از یکدیگر دارند، در فناوری ساخت تفاوت‌هایی دارند و محدوده توانی هرکدام با یکدیگر فرق دارد. همچنین هر یک از آن‌ها از دما و طیف رنگی مختلفی برخودار هستند. شرایطی که گیاهان شما در آن قرار دارند را واضح مشخص کنید تا بتوانید بهترین لامپ با بیشترین بازدهی را خریداری کنید.
2- توان لامپ
توان لامپ رابطه مستقیم با حرارتی که از خود ساطع می‌کند، دارد. هرچه توان لامپ بیشتر باشد، علاوهبر بالا رفتن هزینه برق، چراغ لامپ گرما بیشتری تولید می‌کند. تولید گرما لامپ و گرم شدن بدنه چراغ می‌تواند به گیاهان شما آسیب بزنند. پس دقت کنید که لامپی با توان مصرفی پایین بخرید.
3- داشتن خنک کننده و هیت سینک
داشتن یک سیستم خنک کننده می‌تواند مشکل داغ شدن و حرارت دیدن گیاهان توسط لامپ رشد گیاه را حل کند. پس حتما دقت داشته باشید تا چراغی را خریداری کنید که دارای خنک کننده و هیت سینک (گرماگیر) باشد.
4- میزان مساحت پوشش‌دهی لامپ
میزان مساحتی که لامپ رشد گیاه آن را پوشش می‌دهد نیز با توان مصرفی آن رابطه مستقیم دارد. هرچه توان لامپ بیشتر باشد، پوشش دهی آن بیشتر است. دقت داشته باشید که متراژ را درست اندازه‌گیری کنید تا لامپی با توان مناسب خریداری کنید.
5- زاویه پرتو چراغ
زاویه پرتو تابش نور خورشید ثابت نیست و در هر ساعتی از یک سمت می‌تابد. استفاده از نور مصنوعی (لامپ رشد گیاه) نیز باید دارای تنظیم زاویه پرتو نور باشد تا شرایطی طبیعی برای رشد گیاه تامین شود.
6- رنگ چراغ
منظور از رنگ چراغ، طیف نوری آن است. این‌که چراغ رشد گیاه با چه طیف نوری بخرید، بستگی به نوع گیاه دارد. مثلا برای بیشتر شدن شاخ و برگ گیاه باید چراغی با نور آبی بخرید. اگر گیاه گل‌دار یا میوه‌دار دارید، نور قرمز می‌تواند کمک کند که گیاه محصولی با کیفیت‌تر بدهد. معمولا از نور بنفش نیز برای رشد گیاهان خانگی استفاده می‌شود. در نظر داشته باشید که اگر قصد خرید حضوری چراغ را دارید، نوع گیاه خود را برای فروشنده مشخص کنید تا شما را راهنمایی کند. همچنین اگر می‌خواهید چراغ رشد گیاه را آنلاین خریداری کنید، از متصدی گلخانه بپرسید که چه طیف نوری می‌تواند رشد گیاه شما را بیشتر کند.
7- برند و گارانتی معتبر
برند، گارانتی و خدمات پس از فروش در خرید بهترین لامپ رشد گیاه بسیار موثر است. خرید از برندهای معتبر بازار می‌تواند هزینه‌های عیب یابی و تعمیر لامپ رشد گیاه را کاهش دهد. همچنین داشتن گارانتی و خدمات پس از فروش، مانع از خرید مجدد لامپ رشد گیاه و پرداخت هزینه مجدد خواهد بود
قیمت و خرید لامپ رشد گل و گیاه
در حال حاضر با توجه به افزایش تعداد گلخانه‌ها، انواع مختلفی از این مدل لامپ‌ها در بازار موجود است. با توجه به موارد بیان شده در متن راهنمای کامل خرید لامپ رشد گیاه، خریداران لامپ‌های مخصوص رشد گیاه، با مراجعه حضوری یا آنلاین به فروشگاه معتبر می‌توانند با خیال راحت محصول مورد نیاز خود را خریداری نمایند. زیرا در این فروشگاه تمامی کالاها کاملا استاندارد و دارای گارانتی هستند، همچنین قیمت تمامی محصولات در سایت آرتا الکترونیک درج شده و به راحتی می‌توان قیمت‌ها را باتوجه به امکانات محصول با یکدیگر مقایسه کرد. انواع مدل‌های پرفروش چراغ رشد گیاه عبارت‌اند از:
- لامپ هالوژن و حبابی رشد
- وال واشر رشد گیاه
- پروژکتور فول اسپکتروم
- ریسه و چراغ خطی رشد
رنگ نور فول اسپکتروم چیست؟
واژه اسپکتروم به معنای طیف‌های نوری است که از منابع نوری ساطع می‌شوند. این طیف‌های نوری معمولا دارای طول موج‌های مختلفی هستند که برخی از این طول موج‌ها توسط چشم انسان قابل دیدن و برخی دیگر غیر قابل دیدن است. معمولا چشم انسان‌ها قادر است امواجی با طول موج نزدیک 400 نانومتر یا همان رنگ آبی و همچنین تا طول موج 700 نانومتر که رنگ قرمز است را تشخیص دهد.
رنگ فول اسپکتروم برای چشم انسان
از واژه فول اسپکتروم برای چشم انسان زمانی نام برده می‌شود، که تمامی طیف های نور مرئی که از حدود (400 الی 700 نانومتر) را تولید کرده تشخیص دهد. همچنین معمولا زمانی از این عبارت برای چشم انسان استفاده می‌شود، که بتواند تمام طیف‌های رنگی را از یکدیگر تشخیص دهد.
رنگ فول اسپکتروم برای گیاهان
رابطه نور فول اسپکتروم با گیاهان نیز دقیقا شبیه به چشم انسان است، یعنی همانگونه که چشم انسان فقط طیف‌های مرئی و در بازه 400 تا 700 نانومتر را پوشش می‌دهد، گیاهان نیز طیف‌های نوری مشخصی را می‌توانند دریافت نمایند. به عنوان مثال زمانی که به برگ گیاهان دقت می‌کنیم، آن‌ها را سبز می‌بینیم این است که گیاهان قادر به دیدن و تشخیص رنگ سبز نیستند و بخش زیادی آن را انعکاس می‌دهند.
از سوی دیگر گیاهان می‌توانند طول موج‌های دیگری را نیز تشخیص دهند، که چشم انسان قادر به تشخیص آن‌ها نیست. مثلا طول موج 380 الی 400 نانومتر و طول موج 700 الی 840 نانومتر طول موج‌هایی است که گیاهان می‌توانند آن‌ها را تشخیص دهند.
سؤالات متداول
در ادامه راهنمای خرید لامپ رشد گیاه به سوالات پرتکراری که از ما پرسیده شده است، پاسخ داده‌ایم.
1- آیا تابش نور لامپ‌های رشد گیاه برای انسان‌ها ضرر دارد؟
به طور قطعی می‌توان اعلام کرد که چراغهای رشد گیاه هیچ‌گونه ضرری برای سلامتی انسان‌ها ندارند و وظیفه اصلی آن‌ها تامین نور مورد نیاز گیاهان و کمک به رشد آن‌ها است. فقط معمولا توصیه می‌شود که هنگام کار با چراغهای بنفش از عینک‌های مخصوص استفاده شود. ولی اگر لامپ رشد با نور سفید استفاده کنید، هیچ مشکلی برای شما ایجاد نمی‌شود؟
2- آیا امکان استفاده از چراغ رشد گیاه در فضاهایی که میزان نور طبیعی برای رشد گیاه کافی نیست، وجود دارد؟
معمولا گاهی اوقات از لامپ‌های رشد گیاه، مکمل نور طبیعی خورشید بوده و از آن‌ها برای تامین نور گیاهان خانگی که پشت پنجره یا در حیاط خانه هستند، مورد استفاده قرار می‌گیرد.
3- لامپ‌های مخصوص رشد گیاه تا چند ساعت می‌توانند عمر مفید داشته باشند؟
معمولا عمر مفید در نظر گرفته شده برای لامپ‌های مخصوص رشد گیاه ال ای دی 25 هزار ساعت است.
4- لامپ مخصوص رشد گیاهان باید در فاصله چند سانتی‌متری گیاه قرار بگیرد؟
قبل از هر چیزی باید توان چراغ‌ها در نظر گرفته شود، معمولا فاصله استاندارد گیاه با لامپ‌های کم توان، بین 40 تا 60 سانتی متر است. همچنین لامپ‌هایی که توان بالا دارند نیز در فاصله بین 80 تا 120 سانتی‌متری گیاه باید قرار بگیرند.